O współpracy świeckich i duchownych w Kościele, zaangażowaniu wiernych oraz jedności w podążaniu drogą wiary mogli usłyszeć zgromadzeni na XI interdyscyplinarnym dniu św. Tomasza z Akwinu w Wyższym Seminarium Duchownym w Ełku. „Porównanie Kościoła do członków ciała św. Pawła jest bardzo trafne. Ciało ludzkie jest cudem, jest tak stworzone, że wszystko jest w nim potrzebne. Można żyć bez jednego oka, czy bez płuca…, ale wówczas nasz organizm nie będzie funkcjonował idealnie. Tak samo w Kościele i duchowni, i świeccy są potrzebni” – mówił bp Dariusz Zalewski, biskup pomocniczy diecezji ełckiej podczas sympozjum.
Biskup podkreślił również ogromną rolę służby w Kościele. Mówił: „Mamy różnego rodzaju służby jak np. porządkowe, mundurowe, medyczne, ewangelizacyjne… Bywa, że podejmujemy się tych zadań, aby nam służono. A Jezus w Wieczerniku daje nam najlepszy przykład pełnienia służby. I to pojęcie powinniśmy zgłębiać, reflektować. Myślę, że tak od duchownych jak i świeckich wymaga to zaangażowania, byśmy dostrzegli możliwość pracy i służby się w Kościele” – wyjaśniał bp Zalewski.
W sobotę 27 stycznia 2024 r., odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa pod hasłem: „Wspólna droga – różne zadania. Świeccy i duchowni w Kościele”. Wśród zaproszonych prelegentów wystąpili: dr hab. Anna Zellma (prof. UWM – Olsztyn); ks. dr hab. Wojsław Czupryński (UWM – Olsztyn); ks. dr hab. Tomasz Kopiczko (UKSW – Warszawa); ks. dr Rafał Pokrywiński (UKSW – Warszawa); dr Dariusz Chmielewski (Poznań); ks. dr Marcin Sieńkowski (WSD, Ełk)).
Sympozjum rozpoczęło się Mszą św. w kaplicy seminaryjnej, której przewodniczył i homilię wygłosił bp Dariusz Zalewski. Zgromadzonych przywitał ks. kan. dr Marcin Sieńkowski, rektor ełckiego seminarium. „Chcemy dzisiaj zgłębiać naturę, rolę i misję świeckich i duchownych, a zwłaszcza relacje jakie powinniśmy tworzyć.
W homilii biskup zauważył, że dzisiejsze czytanie wpisuje się w głębsze zrozumienie czym jest Kościół. Zwrócił uwagę, że już Ojcowie Kościoła bardzo chętnie przedstawiali Kościół jako łódź, min. św. Ambroży, Piotr Chryzolog, Jan Złotousty, czy św. Augustyn. „To, co odnosi się do łodzi Kościoła jest równocześnie odzwierciedleniem losu poszczególnych chrześcijan. Kościół postrzegany jest jako „dobra łódź” zbawienia, którą kieruje Syn Boży i w której dopełnia się ostateczne przeznaczenie człowieka i całego stworzenia” – wyjaśniał biskup.
Biskup pomocniczy przypomniał również jak ogromną rolę w zdefiniowaniu miejsca i funkcji świeckich w Kościele odegrał Sobór Watykański II. „Zajęcie się przez Ojców Soborowych tą tematyką było reakcją na utożsamianie działań Kościoła z działaniami duchowieństwa. Słowo „świecki” często używane było, niestety również jest i dzisiaj, na oznaczenie czegoś, co jest pozbawione religijnego charakteru lub wręcz wrogie religii” – mówił.
Bp Zalewski zachęcał, abyśmy jako chrześcijanie żyli w świadomości, że wszyscy jesteśmy w tej samej łodzi i tworzymy jedno Ciało, którym jest Kościół. „I chociaż, jak głosi hasło tegorocznego Sympozjum, łączy nas wspólna droga, to jednak mamy różne zadania do spełnienia we wspólnocie Kościoła. Są one różne, ale tak samo ważne. Ani ksiądz nie zastąpi świeckiego, ani świecki księdza. Każdy ma w Kościele swoje miejsce do zagospodarowania” – apelował hierarcha.
Ks. kan. dr Marcin Sieńkowski, rektor WSD w Ełku, wyjaśniając zamysł sympozjum, podkreślał, że temat współpracy świeckich z duchownymi w Kościele jest podejmowany w soborowej Konstytucji dogmatycznej o Kościele. „Wspólna droga dotyczy wszystkich w Kościele. Konstytucja podaje przynajmniej trzy racje dlaczego warto mówić o wspólnej drodze. Powiem o jednej. Tym powodem jest powszechne powołanie do świętości. To jest kwestia, która wszystkich nas jednoczy. Każdy z nas na drodze powołania do świętości, jako środek do celu realizuje swoje indywidualne powołanie” – mówił rektor ełckiego seminarium.
Konferencję o stanach w Kościele według tradycyjnej eklezjologii skierował ks. dr Rafał Pokrywiński. Swoje wystąpienie oparł na dziele Juana de Torquemada „Summa de Ecclesia”. Zauważył, że naturalnym podziałem w Kościele jest podział na świeckich i duchownych, który jest dla wszystkich zrozumiały. „Nie należy przeciwstawiać sobie duchownych i świeckich. W Kościele najpierw obowiązuje nas eklezjologia, czyli nauka o Kościele, założonym przez Chrystusa, gdzie odniesienie do Głowy jest priorytetowym. Nieodzowne jest wytrwanie w łasce – szyi wiary. Ten stopień wiary musi wzrastać stąd jest podział na tych, którzy wiarę poznają i tych, którzy wiarę umacniają, gdzie prowadzą jedni drugich. Nie da się tego zamienić. I trzecia sprawa to jest rozwój wzajemnej miłości świadcząc sobie usługi na bazie cnoty miłości. Taka nauka wyłania się z eklezjologii Torquemady, która jest oparta o ten uprzywilejowany obraz Kościoła jako Mistycznego Ciała Jezusa” – wskazywał prelegent.
Natomiast dr Dariusz Chmielewski w swoim wystąpieniu skupił się na relacji poślubionych (małżonków) i wyświęconych (duchownych). „Katechizm Kościoła Katolickiego pięknie ukazuje wspólną drogę, wspólną misję sakramentu święceń i małżeństwa. Te sakramenty są nastawione na zbawienie innych ludzi, na służbę wspólnocie Kościoła. Te sakramenty stanowią wspólne dzieło Chrystusa i Jego powołania. Nie konkurują ze sobą” – podkreślał dr. Chmielewski.
Prelegent dzielił się doświadczeniem przeżytego Kongresu „Parafii Jutra”. Wśród wskazań dr Chmielewski zwrócił uwagę na komplementarność, gdzie świeccy i duchowni wzajemnie się uzupełniają. Bardzo istotnym aspektem, na który zwrócono uwagę podczas Kongresu jest konieczność nawrócenia pastoralnego. „To będzie modlitwa o nawrócenie nas samych, czyli zarówno świeccy jak i duchowni potrzebujemy takiej modlitwy i nawrócenia. To nawrócenie pastoralne zawiera tez w sobie odkrycie powołania. To oznacza, że ważne jest by tworzyć przestrzenie, które będą przyjazne odkrywaniu różnorodności powołań w Kościele. Będą umożliwiały stawianie sobie takich pytań, do czego Bóg mnie powołuje i postępowanie za tym głosem wezwania. Tworzeniu takich środowisk służą różne ruchy i wspólnoty. Formacja we wspólnotach, gdzie dzisiaj ważna jest katecheza dorosłych. Zaopiekowania się potrzebują często ci, którzy już są w Kościele.
W relacji między świeckimi i duchownymi słowem kluczem jest współdziałanie, współpraca i współodpowiedzialność. Często w naszym duszpasterstwie dajemy odpowiedzi na pytania, które nigdy nie były zadane. Inicjatywy, których się podejmujemy to są działania, których często nikt nie potrzebuje. Ta komunikacja między duchownymi a świeckimi uczy nas rozpoznawania też potrzeb” – mówił dr Chmielewski.
O zaangażowaniu wiernych świeckich we współczesnym Kościele – dwie perspektywy, w formie dwugłosu mówili prof. dr hab. Anna Zellma i ks. dr hab. Wojsław Czupryński. „Trzeba podkreślić, że duszpasterzem w Kościele jest każdy wierny. Jesteśmy entuzjastami Szkoły Katechistów, bo to jest podkreślenie tego podmiotowego miejsca świeckich w Kościele w dziele duszpasterstwa” – mówił ks. Czupryński. Podkreślił konieczność odróżnienia wiary od religijności. „Religijność często stanowi zasłonę dymną. Dlatego też gdy podejmujemy jakiś wysiłek nad duszpasterstwem warto sobie uświadomić, że jest to przede wszystkim prowadzenie do osobistej, osobowej relacji z Bogiem. Z duszpasterstwem wiąże się też rozumienie Kościoła” – wyjaśniał kapłan.
Nawiązując do nauczania Sługi Bożego Franciszka Blachnickiego ks. Czupruński mówił, że całe duszpasterstwo będzie wtedy sensowne, jeżeli będzie służyło budowaniu i urzeczywistnianiu wspólnoty Kościoła. Jeżeli my, księża ze świeckimi nie budujemy wspólnoty, to cała nasza aktywność duszpasterska jest do niczego”.
„Bez osób świeckich, bez naszego zainteresowania i zaangażowania nie będzie działalności ewangelizacyjnej, katechetycznej. Ona traci jakikolwiek sens, bo nie ma tego drugiego podmiotu” – mówiła prof. Zellma.
Prelegenci zwrócili uwagę, że nadal wiele parafii działa na zasadzie: informacja – organizacja – akcja, gdzie od początku do końca inicjatorem jest ks. proboszcz, a świeccy na tyle, na ile proboszcz przewidzi ich udział, na zasadzie zadań zleconych. Natomiast model posoborowy akcentuje dwa ważne elementy: świadectwo i partycypacja. Tutaj jest ta przestrzeń dowartościowująca miejsce i znaczenie osób świeckich” – podkreślali konieczność zmian prelegenci.
Na zakończenie ks. dr hab. Tomasz Kopiczko poprowadził panel dyskusyjny na temat: wspólnie czy osobno? Na drodze do communio. Zachęcał, aby szukać rozwiązań w tym co nas łączy a nie dzieli.
Organizatorami tegorocznej ogólnopolskiej konferencji naukowej było Wyższe Seminarium Duchowne w Ełku oraz Filia Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Olsztynie. Sympozjum naukowe w ełckim seminarium zainicjowali ks. prał. dr Andrzej Jaśko wraz z ks. dr hab. Tomaszem Kopiczko w 2013 r.
mr
