Od piątku 14 lipca 2023 r. trwały wydarzenia związane z upamiętnieniem 78. rocznicy Obławy Augustowskiej. Centralne uroczystości miały miejsce w niedzielę 16 lipca 2023 r. Mszy św. koncelebrowanej w par. pw. św. Anny, w Gibach, przewodniczył bp Dariusz Zalewski, biskup pomocniczy diecezji ełckiej. W uroczystości udział wzięli księża z diecezji, parlamentarzyści, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, delegacje służb mundurowych, Poczty Sztandarowe, wierni z parafii, a przede wszystkim rodziny ofiar „Obławy Augustowskiej”.
Zgromadzonych powitał ks. kan. Jarosław Pierzgalski, proboszcz parafii w Gibach. Zwrócił uwagę na obecność relikwii, m.in. św. Andrzeja Boboli, patrona Polski oraz kopii cudownego wizerunku Matki Bożej Łaskawej, która peregrynuje po diecezji ełckiej. „Niech przez męczeństwo św. Andrzeja Boboli, Bóg wysłucha naszych modlitw w intencji jedności, pokoju, upamiętnianych ofiar i ich rodzin. To wezwanie: „abyśmy byli jedno”, niech nie będzie tu tylko dekoracją. Nie jest przypadkiem, że na tej uroczystości jest z nami Matka Boża Łaskawa, Strażniczka Polski w znaku kopii cudownego obrazu. „Matko Boża Łaskawa, zjednocz serca Polaków”, taki napis widnieje na odwrocie obrazu. Niech Pani Łaskawa jednoczy nas, abyśmy mogli obdarować tych, których dzisiaj pragniemy upamiętnić ofiarą Eucharystii” – zachęcał ks. Pierzgalski.
W homilii bp Zalewski do licznie zgromadzonych mówił: „To był upalny, lipcowy dzień 1945 roku. Dzień jak każdy inny. Nic nie wskazywało na to, że zapoczątkuje on największą sowiecką zbrodnię popełnioną na Polakach po zakończeniu II wojny światowej. Od 12 lipca 1945 r. oddziały sowieckie zaczęły przeprowadzać szereg lokalnych operacji w rejonie Suwałk i Augustowa, mających na celu rozbicie i likwidację oddziałów podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego. Podczas obławy zatrzymywano zarówno ludzi podejrzanych o kontakty z partyzantką niepodległościową, jak również osoby zupełnie przypadkowe, przebywające jedynie poza swoim miejscem zamieszkania. W ciągu niespełna dwóch tygodni, w lipcu 1945 roku zatrzymano 7049 osób w tym 1675 Litwinów. Po kilku dniach zwolniono 5115 mieszkańców okolic Puszczy Augustowskiej, w tym 1171 Litwinów” – podkreślał biskup.
Biskup pomocniczy zwrócił uwagę, że Obława Augustowska nie była jedyną taką akcją na północno-wschodnich ziemiach II RP, ale była największa. „Chciano zastraszyć jak największą liczbę Polaków, o czym świadczy aresztowanie kobiet i dzieci. Wśród ofiar jest 27 kobiet, trzy z nich były w ciąży i 15 osób niepełnoletnich” – przypomniał bp Zalewski.
„Dzisiaj zastanawiamy się, dlaczego do tego doszło? Dlaczego w „roku zakończenia II wojny”, ziemie tak bardzo doświadczone działaniami zbrojnymi i przetaczającymi się frontami, zraszane krwią polskich patriotów od czasów powstań narodowowyzwoleńczych, musiały przeżywać kolejne tragedie? Może dlatego, że znały smak wolności i doświadczenie okupacji. Dzisiaj łatwiej jest nam zrozumieć determinację narodu ukraińskiego w obronie swojej ojczyzny przed perspektywą zniewolenia. Ukojenia naszego bólu po stracie bliskich szukajmy w Słowie Bożym” – zachęcał hierarcha.
Zwracając się do zgromadzonych biskup apelował, aby pielęgnować pamięć o bohaterach, którzy żyli pośród nas, na tych ziemiach. „Możemy być z nich dumni, bo zachowali się jak trzeba. Niech następne pokolenia młodych Polaków czerpią z nich wzór patriotyzmu i umiłowania Ojczyzny. Jeśli nasza Ojczyzna będzie miała takich rodaków, nie musimy niczego się obawiać” – mówił bp Zalewski.
Po Mszy św. Aneta Ciężarek, koordynatorka peregrynacji obrazu Matki Bożej Łaskawej wraz z prof. Tadeuszem Kulikiem, przewodniczącym Komitetu Peregrynacyjnego wyjaśnili fenomen Matki Bożej Łaskawej. Profesor wspomniał również o Matce Bożej, która przed laty interweniowała w Puszczy Augustowskiej, niosąc wyzwolenie. „Jesteśmy narodem maryjnym i w obliczu trudnych wydarzeń w naszej Ojczyźnie, zawsze uciekaliśmy się do Swojej Królowej, Matki Bożej. W obliczu tak trudnego czasu jaki mamy dzisiaj, abyśmy nie tracili wiary i nadziei, z ufnością uciekamy się do Naszej Orędowniczki. Ona może wszystko wyprosić i znajdzie najlepsze rozwiązanie. Nie pozwoli zginąć Narodowi, który Ją kocha” – zapewniała Aneta Ciężarek, zapraszając do udziału w czasie peregrynacji.
Na zakończenie uroczystości delegacje złożyły kwiaty pod krzyżem, gdzie na kamiennych tablicach wypisane są nazwiska osób, które nigdy nie powróciły do rodzin, a ich los jest przemilczany. Pragnieniem uczestników jest, aby „Zaginieni” powrócili do domów”, by mieli swoje godne miejsce pochówku.
Uroczystość swoim patronatem objął prezydent Andrzej Duda. Na wzgórzu, przy symbolicznym grobie ofiar odczytano listy: Bogusława Szczerbińska, wicewojewoda podlaski odczytała list od Mateusza Morawieckiego, premiera RP, a Piotr Wasilewski, dyrektor Biura Ministra w Ministerstwie Cyfryzacji pismo od wiceministra Adama Andruszkiewicza.
Głos zabrali między innymi Krzysztof Jurgiel, eurodeputowany Prawa i Sprawiedliwości, Dariusz Piontkowski, wiceminister edukacji i nauki. Robert Bagiński, wójt gminy Giby, wyrażając wdzięczność za wspólne, tak uroczyste upamiętnienie ofiar Obławy Augustowskiej, podkreślił, że społeczność już od 32 lat pielęgnuje pamięć. Wyraził nadzieję, na zakończenie prac poszukiwania ofiar, aby mogli spocząć w godnym miejscu.
Na uroczystość przybyli również posłowie Maria Kurowska i Mieczysław Baszko, przedstawiciele władz samorządu województwa podlaskiego, powiatu sejneńskiego i miasta Augustów, przedstawiciele władz okolicznych gmin, żołnierze 12. Batalionu Lekkiej Piechoty w Suwałkach I. Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej i Polskiej Organizacji Wojskowej, orkiestra dęta sejneńskiej OSP i wielu innych.
Organizatorami uroczystości upamiętniających 77. rocznicę Obławy Augustowskiej była Gmina Giby, parafia pw. św. Anny w Gibach oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku.
Program tegorocznych obchodów pozwalał na pogłębioną refleksję i zatrzymanie się nad tragicznymi wydarzeniami z lipca 1945 r. Z tej okazji Gminny Ośrodek Kultury w piątek, 14 lipca zaprosił na wieczornicę pt. „Hołd Niepodległej”. W sobotę miał miejsce Rajd Rowerowy Szlakiem Obławy Augustowskiej w Gibach. Przed kilkoma laty taką formę upamiętnienia ofiar zainicjował ks. kan. Janusz Warych, ówczesny proboszcz parafii w Gibach. Obecnie rajd jest propozycją Gminy Giby i IPN jako realizacja ścieżki edukacyjnej poświęconej wydarzeniom z Lipca 1945 r.
W wyniku tzw. „obławy augustowskiej” przeprowadzonej między 12 a 28 lipca 1945 r. siłami NKWD przy wsparciu UB i KBW na Suwalszczyźnie aresztowano około 2 tysięcy osób: mężczyźni, kobiety i nastoletnie dzieci. Po brutalnych przesłuchaniach wyselekcjonowano grupę około 600 osób, przeważnie związanych z podziemiem niepodległościowym, które zostały wywiezione w nieznanym kierunku i wszelki ślad po nich zaginął. Do dziś, pomimo starań, nie wiadomo, gdzie są ich groby. Bliscy co roku przybywają na miejsce symbolicznej mogiły w Gibach.
Do czwartku Matka Boża Łaskawa w kopii wizerunku cudownego obrazu peregrynuje w parafii pw. Św. Anny w Gibach, skąd zostanie przewieziona do wigierskiej parafii. W środę, 19 lipca 2023 r. ks. kan. Jarosław Pierzgalski zaprasza do udziału w modlitwie o pokój przy pomniku na trójstyku granic: Polski, Litwy i Rosji.
