Rys historyczny: Przyjmuje się, że już na początku drugiej połowy XV wieku istniał w Ełku katolicki kościół parafialny, który należał do dekanatu reszelskiego. Opieką duszpasterską nad katolikami Ziemi Ełckiej od 1853 roku sprawowali kapłani ze Świętej Lipki.
22 maja 1853 roku Ksiądz Biskup Józef Ambroży Geritz erygował placówkę, 15 października 1854 roku Ksiądz Kanonik Franciszek Thiedig poświęcił kaplice pod wezwaniem Świętego Wojciecha. Placówka (stacja) duszpasterska była zlokalizowana na działce przy obecnej ulicy Kilińskiego w miejscu, gdzie dzisiaj znajdują się resztki cmentarza katolickiego.
31 marca 1871 roku została utworzona tutejsza parafia katolicka. Budowę obecnego gmachu kościoła pw., św. Wojciecha i plebanii rozpoczął Ks. Andrzej Erdmann, na prośbę którego Ks. Biskup dr Andreas Thiel, Biskup Warmiński, 9 lipca 1894 roku wyraził zgodę na błogosławieństwo nowo budowanego kościoła. Błogosławieństwa dokonał Ks.Dr Franciszek Ritze – Kanonik Katedralny. Od 1897 roku budowę kontynuował Ks. Józef Klaperski, a od 1900 roku – Ks. Antoni Połomski
19 sierpnia 1903 roku nastąpiła konsekracja kościoła pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika i Przemienienia Pańskiego. Jednocześnie postanowiono, że rocznica konsekrowania kościoła będzie celebrowana w niedzielę po Święcie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Budowa kościoła i wystrój wnętrza świątyni zostały zrealizowane dzięki Stowarzyszeniu Świętego Bonifacego i Wojciecha, którego celem było wspieranie duszpasterstwa i szkół katolickich oraz katolików żyjących w diasporze wśród protestantów.
Opatrzność Boża sprawiła, że w latach I i II wojny światowej tutejsza świątynia nie doznała zniszczeń wojennyc
25 marca 1992 roku Ojciec Święty Bullą „Totus Tuss Poloniae Populus” erygował Diecezję Ełcką, a kościół pw. Świętego Wojciecha Biskupa i Męczennika podniósł do godności katedry Diecezji Ełckiej. Również w roku 1992 z parafii pw. św Wojciecha zostały utworzone dwie nowe parafie: pw. Ducha Świętego przy ulicy Kilińskiego i Opatrzności Bożej przy ulicy Suwalskiej.
W latach 1993 – 1999 został przeprowadzony generalny remont ( w zakresie architektury i wystroju wnętrza ), dostosowując świątynie do nowej funkcji kościoła katedralnego.
8 czerwca 1999 roku, Ojciec Święty Jan Paweł II, podczas VII Pielgrzymki do Ojczyzny, modlił się w tej świątyni, po czym sprawował Mszę Świętą na Placu celebry, na którym zgromadziło się około 300 tyś wiernych.
Wyposażenie świątyni: Świątynia murowana na fundamencie z kamienia ciosanego zbudowana jest w stylu neogotyckim. Dach ma więźbę drewnianą, pokryty blachą miedzianą. Pojedyncza wieża z trzema dzwonami znajduje się nad przedsionkiem. Ołtarz główny z nastawą wykonaną z drewna w stylu neogotyckim. Również w stylu neogotyckim wykonane są dwa ołtarze boczne: po lewej stronie ołtarz z figurą drewnianą Serca Pana Jezusa, po prawej ołtarz z figurą gipsową Matki Bożej Fatimskiej, ukoronowanej przez Papieża Jana Pawła II w Olsztynie 13 maja 1991 r.
Odpust: św. Wojciecha – 23 kwietnia, Przemienienia Pańskiego – 6 sierpnia, MB Fatimskiej – 13 maja
Księgi parafialne: od 1932 r.
Telefon: (87) 610-20-49